Patlayıcı ortamlar, petro-kimya, gıda işleme, geri dönüşüm ve madencilik gibi çeşitli sektörlerde insanlar ve mülkler için önemli bir risktir
Yüksek düzeyde güvenlik ve patlamaya karşı koruma sağlamak amacıyla, Uluslararası Elektrik Komitesi (IEC) aracılığıyla küresel düzenlemeler, standartlar ve mevzuat geliştirilmiştir. Avrupa Birliği için bu IEC Patlama (Ex) düzenlemeleri ATEX Direktifinde derlenmiştir.
Tehlikeli bölgeler nelerdir?
Potansiyel olarak patlayıcı bir atmosfer (tehlikeli bölge olarak da adlandırılır), yanıcı gazların, tozların, buğuların ve buharların oksijen ve bir ateşleme kaynağının bir arada bulunması nedeniyle bir patlama oluşturma riski taşıdığı yerlerde mevcuttur. Ateşleme kaynakları aşağıdakiler gibi çok sayıda tetikleyiciden herhangi biri olabilir:
- açık alevler
- hava/oksijen
- sıcak yüzeyler
- elektriksel veya mekanik kıvılcımlar
- elektriksel, atmosferik veya elektro-statik deşarj
- ultrason
- kimyasal reaksiyon
- optik radyasyon (görünür ışık, ultraviyole ışık veya kızılötesi ışık)
Tesisleri olası bir patlamadan korumak için farklı tehlikeli bölgeleri analiz etmek ve sınıflandırmak önemlidir. Bu şekilde, bir patlamayı önlemek veya kontrol altına almak için en uygun ekipman seçilebilir. Tehlikeli bölge üç kritere göre tanımlanır:
- Tehlike türü nedir?
ATEX bölgelerine göre gruplandırılmış gaz, buhar, toz veya fiber. - Tehlikeli maddenin otomatik tutuşma sıcaklığı nedir?
Sıcaklık veya T derecesi olarak da adlandırılan bu değer, tehlikeli bir maddenin ne kadar kolay tutuşabileceğini ifade eder ve tutuşma riski en yüksek olan madde hidrojendir. Tehlikeli bir bölgede kullanılan ekipmana, herhangi bir potansiyel ateşleme tetikleyicisine (belirli bir sıcaklığın üzerindeki bir yüzey gibi) katkıda bulunmayacağından emin olmak için bir T derecesi verilmelidir. - Tehlikeli maddenin riskli (yanıcı) konsantrasyonlarda bulunma olasılığı nedir?
Tehlikeli maddenin ne kadar süreyle mevcut olduğunu belirtmek için ATEX’te belirli bölgeler (0,1 ve 2) belirtilmiştir. Ne kadar uzun süre mevcut olursa patlayıcı riski de o kadar büyük olur.
ATEX sertifikalı veya ATEX’e hazır
ATEX (patlamaya karşı koruma) sertifikasyonu, potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmış ekipman ve koruyucu sistemlerin gerekli yönetmelik, standart ve direktifleri karşılamasını sağlayan bir süreçtir. Avrupa Birliği’ndeki üreticiler, ürünlerinin potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda rutin çalışma sırasında patlamaya neden olmayacağını belgelemek zorundadır. Aşağıdakiler için temel sağlık ve güvenlik önlemlerini kapsar:
- Patlayıcı bir atmosfer/tehlikeli alan oluşmasını önleyerek birincil patlama koruması.
- Patlayıcı bir atmosferin tutuşmasını önleyerek ikincil patlama koruması
ATEX standartlarının, bu cihazlar potansiyel olarak patlayıcı atmosferin dışına yerleştirilmiş olsa bile, patlamaları önlemek için gerekli olan güvenlik, kontrol veya düzenleme cihazları için de geçerli olabileceğini unutmayın. Bu nedenle Kamet olarak çeşitli ATEX sertifikalı veya ATEX’e hazır bileşenler ve sensörler (örn. kablo, sensörler, bağlantı başlıkları ve cihaz muhafazaları) tedarik edebilmekteyiz.
ATEX bölgeleri nelerdir?
ATEX direktifi iki tür ATEX atmosferini tanımaktadır:
- Patlayıcı gaz, buhar ve sis ortamları (ATEX bölge 0, 1 ve 2)
- yanıcı maddelerle karışmış havaATEX işareti ‘GB’
- Patlayıcı toz ortamları (ATEX bölgeleri 20, 21 ve 22)
- toz veya lif şeklinde yanıcı maddelerle karışmış havaATEX işareti ‘Db’
Aşağıdaki tabloda bölgeler özetlenmektedir:
| Yanıcı madde | Sürekli olarak mevcut | Aralıklı olarak mevcut | Anormal şekilde mevcut |
|---|---|---|---|
| Gaz/buhar/sis | Bölge 0 | Bölge 1 | Bölge 2 |
| Yanıcı Toz/ Lifler | Bölge 20 | 21. Bölge | 22. Bölge |
| Uygun Patlamaya Karşı Koruma Tipi* | Ex ia | Ex d, Ex e veya Ex m | Ex m veya Ex n |
*Belirli bir Bölge için gerekenden daha yüksek dereceli bir Koruma Tipi kullanmak her zaman mümkündür.
Patlamaya karşı koruma önlemleri
Patlama potansiyelinin ortadan kaldırılmasını veya önemli ölçüde azaltılmasını sağlamak için çeşitli yaklaşımlar kullanılabilir. Bunlar şunları içerir:
- İçsel güvenlik:
- Potansiyel bir tutuşmanın ortaya çıkmasını önleme
- Patlama geçirmezlik:
- Patlayıcı atmosferin ateşleme kaynağı ile temasını önleme
- Basınçlandırma veya boşaltma
ATEX kodları, ekipmanın onaylandığı koruma yönteminin türünü gösterir. Bu kod Ex (patlama) ve ardından gelen bir harften oluşur. İşte en yaygın harflerden bazılarına kısa bir genel bakış:
- Ex d genellikle patlamaya dayanıklı olarak bilinir, ancak bu yanlıştır, aslında aleve dayanıklıdır, yani bir alevi tutabilir ve tehlikeli atmosfere kaçmasını önleyebilir.
- Ex q patlamanın dışarıya iletilmesini önler (patlamaya dayanıklı)
- Ex e , ark, kıvılcım veya sıcak yüzeylerin olmaması nedeniyle artan güvenliği gösterir
- Ex m, tehlikeli atmosferin potansiyel olarak yanıcı parçalara ulaşmasını engelleyen bir kapsülleme anlamına gelir.
- Ex n kıvılcım çıkarmayan anlamına gelir ve Bölge 2 ortamlarıyla sınırlıdır.
- Ex ia kendinden emniyetlidir ve en yüksek riskli ATEX bölgeleri olan Bölge 0 veya 20 için uygundur.
- Ex p yanıcı maddeyi elektrikli ekipmandan uzak tutar (temizleme veya basınçlandırma kullanarak)
Patlayıcı atmosfer için sensörler
Patlamaya karşı koruma, bu makalenin kapsamının çok ötesinde geniş bir konudur. Kamet’in sıcaklık algılama bileşenleri potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda doğru sıcaklık değerlerinin ölçülmesi ve iletilmesinde önemli bir rol oynadığı için bu konuyu bilgi tabanımıza dahil ediyoruz. Maksimum ve minimum sıcaklıkların herhangi bir noktada aşılmadığından emin olmak için hem uygulamanın ekipmanında hem de atmosferde kullanılırlar.
Kamet olarak, prosesinizin ATEX uyumlu olmasını sağlamak için doğru bileşenlerin seçiminde size yardımcı olabiliriz. Kamet ekibi bu konuda aklınıza gelebilecek her türlü soruyu yanıtlamaktan mutluluk duyar. Bizimle buradan iletişime geçebilirsiniz.
Potansiyel patlayıcı (Ex) ortamlar için sıcaklık sensörlerinin seçilmesi hakkında daha fazla bilgi.